De Nederlandse dovengemeenschap is een cultureel-linguïstische gemeenschap. De rijke geschiedenis van deze gemeenschap is vooral zichtbaar vanaf de oprichting van de eerste dovenschool in Nederland in 1790 in Groningen. Het dovenonderwijs bleek de bakermat van de dovengemeenschap, met in 1884 de oprichting van de eerste dovenvereniging in Amsterdam. De taal van de Nederlandse dovengemeenschap is de Nederlandse Gebarentaal (NGT), sinds 2021 de derde officiële taal in Nederland.
Zoals elke cultureel-linguïstische gemeenschap heeft ook de dovengemeenschap een rijke geschiedenis met een belangrijk erfgoed. Binnen die gemeenschap is daar veel over bekend maar de kennis is sterk versnipperd. Buiten de dovengemeenschap is er weinig bekend over de rijke historie van deze gemeenschap. Het Nederlands Dovenarchief is een middel om de kennis over het erfgoed van de dovengemeenschap op één plek bijeen te brengen, om die kennis te delen en materialen inzichtelijk te maken.
De materialen in het Nederlands Dovenarchief bestrijken alle levensdomeinen zoals onderwijs, arbeid, verenigingsleven, sport. De werkgroep CED is in 2015 opgericht en houdt zich vanaf het begin bezig met het verzamelen en digitaliseren van materialen. De website van de regionale werkgroep in het oosten van Nederland geeft een indruk van het type materialen. Op internationaal gebied wordt al langer onderzoek gedaan naar de geschiedenis van dovengemeenschappen. De organisatie Deaf History International (DHI), waar CED bij aangesloten is, werd in 1991 opgericht en organiseert om de drie jaar een internationaal congres. Binnen Kentalis is een historische werkgroep actief die materialen verzamelt en archiveert.
Andere organisaties richten zich specifiek op een doelgroep of een domein binnen de dovengemeenschap. De stichting DovenShoah deed onderzoek naar het lot van Joodse doven in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hun website toont de namen, foto’s en verhalen van alle slachtoffers. Ook over het Handtheater, dat van 1990-2015 bestond, bestaat een archief. Dit archief bevat filmmateriaal zoals voorstellingen en workshops en documenten zoals lesmateriaal en jaarverslagen.
